Zwana "hormonem snu" lub "hormonem ciemności" jest naturalnie wytwarzana przez nasz organizm. Gdy jej brakuje, odczuwamy nieprzyjemne skutki w postaci zaburzeń snu i w konsekwencji mamy problemy z normalnym funkcjonowaniem po nieprzespanej nocy. Jak można walczyć z brakami tego hormonu, poprawiając tym samym jakość snu?
Czym jest melatonina?
Melatonina to hormon, który produkowany jest przez mały gruczoł w mózgu zwany szyszynką. Jest wytwarzana nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt. "Sprawuje nadzór" nad zegarem biologicznym ssaków, który z kolei normuje rytmy dobowe, w tym okresy snu i czuwania.
Jak to działa?
Jeśli hormon osiąga odpowiedni poziom stężenia w organizmie, zaczynamy odczuwać senność. Co ważne, produkcja melatoniny związana jest ze światłem - najwięcej się jej wytwarza, gdy jest ciemno (najwyższe stężenie ma miejsce od północy do godziny 3), natomiast światło słoneczne powstrzymuje wytwarzanie się melatoniny, dzięki czemu w trakcie dnia możemy być aktywni. To właśnie ten hormon wysyła sygnał do mózgu o porze dnia i reguluje nasz cykl dobowy.
Skutki niedoboru "hormonu snu"
Brak odpowiedniej ilości melatoniny w organizmie może skutkować różnymi dolegliwościami czy schorzeniami. Zaczyna się od zaburzeń snu, w tym bezsenności, a te niosą za sobą dalsze konsekwencje: złe samopoczucie, zmęczenie w ciągu dnia, rozdrażnienie, kłopoty z pamięcią i koncentracją. W skrajnych przypadkach niedobory w ilości tego hormonu powodować mogą zakłócenia w pracy mózgu, takie jak np. napady epilepsji, halucynacje czy depresję.
Alternatywna dla środków nasennych
Z wiekiem, stężenie melatoniny w organizmie się zmniejsza, przez co pogarsza się jakość snu i pojawiają kłopoty z zaśnięciem. Badania sugerują, że ok. 30% osób po czterdziestym roku życia zmaga się z problemami ze snem.
Jednym z rozwiązań jest sięgnięcie po tabletki nasenne, jednak nierzadko ich skutki uboczne pogarszają jakość funkcjonowania w ciągu dnia. Bowiem pacjenci je przyjmujące mogą odczuwać już po przebudzeniu takie "dolegliwości" jak: znużenie, ospałość, słabszy refleks i koncentracja czy poirytowanie. Ich przyczyna tkwi w działaniu leków, które co prawda powodują szybsze zaśnięcie i wydłużają długość spania, ale jednocześnie pozbawiają nas fazy REM snu, podczas której regeneruje się układ nerwowy. Ponadto typowe środki nasenne nierzadko powodują uzależnienie, objawy po odstawieniu czy tolerancję organizmu na dawki przy długotrwałym ich przyjmowaniu.
Na szczęście dla osób cierpiących na bezsenność istnieje jeszcze inne rozwiązanie - przyjmowanie melatoniny dostępnej w aptekach jako substytutu naturalnej substancji wytwarzanej przez nasz organizm.
Suplementacja melatoniny
Stosowanie melatoniny pomaga zasnąć, ogranicza liczbę rozbudzeń w trakcie snu oraz pozytywnie wpływa na samopoczucie. Jej ogromną przewagą nad tradycyjnymi środkami nasennymi jest brak skutków ubocznych po przebudzeniu, dzięki czemu pacjent nie musi borykać się w ciągu dnia ze spowolnieniem refleksu czy rozdrażnieniem. Poza poprawą jakości snu, substancja posiada działanie antyoksydacyjne, a więc pomaga w zwalczaniu wolnych rodników.
Melatonina należy do leków ogólnie dobrze tolerowanych przez organizm. Jednak istnieją grupy pacjentów, które nie powinny jej stosować, chodzi o: kobiety w ciąży i okresie karmienia piersią, osoby cierpiące na nowotwory układu krwiotwórczego. Przeciwwskazaniem do zażywania środka są również: kuracja sterydami oraz poważne choroby psychiczne.
Suplement poleca się stosować w szczególności u tych osób, które z uwagi na tryb życia i pracę mają przesunięte cykle dobowe: pracują na zmiany, dużo podróżują samolotem do dalekich krajów (zmiana stref czasowych).
Jak przyjmować melatoninę? Dawka substancji zależy od pacjenta, jednak zazwyczaj mieści się w granicach od 1 do 3 miligramów na dobę, choć już nawet jedna dziesiąta miligrama potrafi przynieść efekty. Oczywiście lek należy przyjmować przed "planowanym" snem.
Przyjmowanie melatoniny może być sposobem na poprawę jakości spania, która rzutuje na cały nasz cykl dobowy. Ponieważ jest to stosunkowo młody lek na rynku farmaceutyków, przed rozpoczęciem suplementacji należy poradzić się lekarza lub farmaceuty odnośnie możliwości jego stosowania, wykluczyć przeciwwskazania oraz ustalić dawki.
